'Het Middeleeuwse grondbezit van het Sint-Servaaskapittel te Maastricht in de regio Maas-Rijn.' Hoe ontstond het grondbezit van de Sint-Servaaskerk? Hoe ontwikkelde het zich in de loop van de middeleeuwen? Hoe werd het beheerd? Welke rol speelde het bewoonde gebied rond de Sint Servaaskerk bij de vorming van de middeleeuwse stad Maastricht? Deze vragen worden beantwoord in het proefschrift van Rolf Hackeng, "Het middeleeuwse grondbezit van het Sint-Servaaskapittel te Maastricht in de regio Maas-Rijn".

 

Over de Sint-Servaaskerk in Maastricht zijn al veel boeken geschreven. Vooral de restauratie in de jaren tachtig van de vorige eeuw en de archeologische opgravingen, die op dat moment mogelijk waren, brachten een stroom van publicaties op gang. Deze gingen meestal over de bouwgeschiedenis en de reliekenschat.

 

Over het kapittel, dat tot 1797 aan deze kerk verbonden was, is veel minder gepubliceerd. Het standaardwerk van de Duitser Joachim Deeters over het middeleeuwse kapittel is inmiddels 35 jaar oud en er zijn intussen veel nieuwe inzichten. Een kapittel was een religieuze gemeenschap van kanunniken (veertig bij de Sint Servaas), die tot de opheffing ervan in de Franse Tijd (1797) de eredienst in de kerk verzorgden. Om dit te kunnen doen was deze gemeenschap in de loop van de eeuwen uitgerust met een aanzienlijke hoeveelheid grondbezit. Speciaal over dit aspect, dat bij Deeters nogal fragmentarisch aan bod komt, gaat het nu verschenen proefschrift van Rolf Hackeng, getiteld:

 

"Het middeleeuwse grondbezit van het Sint-Servaaskapittel te Maastricht in de regio Maas-Rijn."

 

Uit het onderzoek blijkt dat het onroerende goed van het kapittel uit diverse grotere en kleinere complexen bestond, die vooral in het stroomgebied van de Maas en de Jeker en verder weg langs de Rijn en de Moezel lagen. De belangrijkste bezittingen van het kapittel lagen in elf plaatsen: de zogenaamde ‘elf banken van Sint Servaas’. Acht van die dorpen liggen nu op Belgisch grondgebied. Voor de banken Vlijtingen en Hees (beide vlak over de grens ten westen van Maastricht gelegen) en Berg (Berg en Terblijt) alsook voor de bezitscomplexen in Grandville, Lens-Saint-Servais en Lens-Saint-Remy (België, provincie Luik) heeft een diepgaander onderzoek plaatsgevonden. Door grote hoeveelheden gegevens uit talrijke goederenregisters uit het archief van het kapittel en een aantal oude kaarten minutieus met elkaar te vergelijken heeft Hackeng een reconstructie weten te maken van de laatmiddeleeuwse toestand van deze domeinen. Door vervolgens vanaf dit punt in de tijd terug te projecteren was het mogelijk het ontstaan en de ontwikkeling van dit grondbezit te schetsen.

 

Toegevoegd aan het inhoudelijke onderzoek zijn

  • een ‘Bronnenboek’: alle bronnen over het kapittel tot 1200; geselecteerde bronnen met betrekking tot het grondbezit na 1200;
  • een ‘Bezitslijst’: inventarisatie van alle bezittingen;
  • diverse kaarten met onder andere reconstructies van bezittingen.

Het boek heeft 720 pagina’s, illustraties zijn in zwart-wit, kaarten in kleur, 16,5 x 25 cm; samenvatting in het Nederlands, Frans en Duits. Het boek is te koop in onze winkel en een PDF-bestand kunt u hier downloaden.


Delen



Made by zuiderlicht