Kent u het ‘Nieuwe Leren’? Dat moet haast wel, want de kranten staan er bol van. Op televisie wordt daarover in praatprogramma’s verhit gediscussieerd. Critici van de al jaren durende onderwijsvernieuwing wijzen op het belang van kennis en klassikaal onderwijs. Voorstanders benadrukken dat het ‘oude leren’ niet meer aansluit bij de informatiemaatschappij. Iedereen wordt tegenwoordig bestookt met zo veel informatie, dat het niet meer te onthouden valt. Daarom is het belangrijker om vaardig te worden in het vinden van hetgeen je wilt weten.
zoeken en vinden
Dat is precies waar we in het Regionaal Historisch Centrum Limburg goed in zijn: weten waar je iets kunt vinden. Met ruim achttien kilometer archieven in onze depots moet je er niet aan denken dat je alles in je geheugen zou moeten prenten. Zijn kennis en geheugen dan overbodig geworden? Deze bewering is natuurlijk een brug te ver. Niemand kan zonder zijn geheugen. Als je iets zoekt, is het alleen al handig om je te herinneren waar je het de vorige keer hebt gevonden. Die kennis blijkt toch wel handig.
inprenten
Hoe prent je iets in je geheugen? Daarover gaat de (voormalige) tentoonstelling ‘Geheugenkunst: het geheugen in beeld’ in het Regionaal Historisch Centrum Limburg. In het koor van de oude minderbroederskerk heeft de organisatie van de Maastricht Antiquarian Book&Print Fair een oogstrelende expositie ingericht. Aan de hand van boeken, prenten en kwartetspellen uit de 15e tot en met de 20e eeuw krijgt u een goed beeld van methoden van geheugentraining door de eeuwen heen. Al lang vóór onze informatiemaatschappij hadden mensen systemen nodig om kennis te ordenen en te onthouden. En beelden zijn daarbij handige ezelsbruggetjes. Door in plaatjes verschillende gegevens of verschijnselen met elkaar te combineren wordt het geheugen getraind.
In de (voormalige) tentoonstelling spelen prenten de hoofdrol. Behalve plaatjes in boeken, op kaartjes en in kwartetspellen ziet u ook daaruit gelichte en uitvergrote prenten op panelen. Buiten hun eigenlijke kader geplaatst krijgen de prenten een artistieke uitstraling. Bezoekers kunnen genieten van de ingenieuze en betoverende beelden, die dromen aanreiken over universele kennis. Een mooi voorbeeld is de hier afgebeelde prent uit een boek van R. Fludd uit het begin van de 17e eeuw. In cirkelvorm probeert hij alle kennis over de stoffelijke en metafysische wereld in geheugenbeelden samen te vatten. In vroeger eeuwen geloofde men nog in allesomvattende kennis.
speels leren
Vaak waren de geheugensystemen zo ingewikkeld dat alleen de echte ‘kenners’ er nog uit kwamen. In de 19e en 20e eeuw verzon men nieuwe, speelse methoden om het leren gemakkelijker en leuker te maken. Behalve door kleurrijke, grappige plaatjes maakte men gebruik van rebussen, spreekwoorden en rijmpjes.
“Het is zoo als men zegt –
Een spreekwoord is wel regt.
Al is het soms een leugen –
Het blijft toch in het geheugen."
Met de prachtige en humoristische geheugensteuntjes voor kinderen is er voor jong en oud genoeg te bewonderen bij de (voormalige) tentoonstelling ‘Geheugenkunst’.
Bent u nieuwsgierig? Dan kunt u de volledige archiefsprokkel 'Geheugenkunst: 'Beelden om niet te vergeten' downloaden.
auteur
Peter Westerveld