Bij het ordenen van archieven kom je nog eens voor aardige verrassingen te staan. Zo kreeg ik, bezig met het rangschikken van de nagelaten papieren van de Maastrichtse familie Behr, een door het echtpaar Behr bijgehouden ‘kookboekje’ onder ogen. Alvorens een recept te geven, laat ik enige gegevens volgen om deze familie met de Duits klinkende achternaam 'Behr' in Maastricht te plaatsen.
Behr en Bär
Het latere hoofd van de familie, Friedrich Ludwig Behr kwam in 1769 in het vorstendom Waldeck (midden Duitsland) ter wereld als zoon van Johann Franz Philipp Behr en van Sophie Frederike Bär. Al op 15-jarige leeftijd maakte hij de keuze voor het beroep dat hij bijna zijn leven lang zou uitoefenen, namelijk dat van militair. Aanvankelijk diende hij in het leger van zijn vaderland, maar al na een jaar besloot hij zijn geluk elders te beproeven en wel bij het Regiment van de vorst van Waldeck in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, zoals Nederland in die tijd officieel werd genoemd. Het is (nog) onduidelijk waar hij in de Republiek terecht kwam, maar zeer waarschijnlijk voegde hij zich bij zijn al eerder daarheen vertrokken oom Johannes, die als kapitein bij het regiment van de vorst van Waldeck te Ginneken (behoort thans tot Breda) diende. Dat regiment zou hem via Nijmegen in 1791 naar Maastricht brengen.
het echtpaar Behr-de Milly
Aangenomen kan worden dat Friedrich Ludwig Behr zijn aanstaande echtgenote, Thérèse Elisabeth de Milly, in Maastricht ontmoette. Misschien zelfs op het Vrijthof, de paradeplaats, waar toen ook al druk werd geflaneerd. Thérèse was de in 1776 in Paramaribo geboren dochter van Albert de Milly uit Heusden en de Maastrichtse Marie Michon. Aan het eind van de jaren 80 vertrokken zij uit Suriname en vestigden zich te Maastricht. Niet lang daarna, op 5 augustus 1792, vond het huwelijk plaats in de Waalse kerk tussen Friedrich Ludwig en Thérèse Elisabeth. Thérèse was toen 16 jaar oud. Gemeten naar onze huidige maatstaven is dat jong, maar in die tijd niet ongewoon althans in de betere kringen. Samen kregen zij elf kinderen, waarvan een dochter al vrij snel na de geboorte overleed. Het was een zeer welgestelde familie, die zeker tot de elite van Maastricht gerekend kan worden.
kookboek vol lekkernijen
Over de familie Behr zijn veel wetenswaardigheden te vermelden met betrekking tot de geschiedenis van Maastricht. Bestudering van het archief is alleen al de moeite waard om het dagelijks leven en de relaties met andere meer of minder bekende families te leren kennen. Hier op deze plaats maak ik u attent op een aardig en tevens realistisch detail van hun dagelijks leven en wel de maaltijden en dranken die zij gebruikten. Een wat fors uitgevallen schrift, met op het titelblad in keurige letters geschreven ‘Natuurlijk kook-Boek van beproefde en ondervonde echte recepten voor een zindelijk huijshouden anno 1785’ bevat recepten zoals: ‘Een wortel pudding’, ‘Om een kalkoen in gelij te maken’, ‘Kreeffte soup’, ‘Duiven met peterselie, ‘Om soesen te bakken’, ‘Siroop van moerbijje’ en ‘Om persiken en abricosen in brandewijn te leggen’. Daarnaast bevat het manuscript voorschriften om stoffen in een bepaalde kleur te verven. Hieronder volgt een recept. Probeert u het eens uit. Ik hoop dat u veel plezier beleeft aan de voorbereiding en natuurlijk ook dat het u smaakt.
koekjesrecept: Spritsen
Men smelt eerst een halve caserol (stoof- of braadpan) booter, die seer afgeschuijmt moet worden, laat die dan wat staan, giet deselve sagtjes aff dat het sout op de bodem blijft leggen, men set dan de booter weder in een casarol op het fourneuys en kookt die tot dat sij schuijmt, dan doet men met een lepel de spijs in de spuijt, en spuijt die in de kokende boter, men kan ook halff boter, en half varkens reusel neemen. Tot de spijs neemt men een vierde kan melk, Een vierendeel pond booter het welk te saamen gekookt word, soo kokende strooyt men er bloem in, tot dat het een dikke pap is, men set het dan in een hooge pot en klopt er tien eyeren (wit en geel) in, het moet heel lang geklopt worden, tot dat het soo stijff is, dat het van de lepel valt. Suiker, kaneel en gestoote amandelen zijn er ook heel goed in.’
eet smakelijk
Het archief Behr bevat meer recepten die het navolgen waard zijn. Behalve in het Nederlands zijn er ook recepten in het Frans geschreven. Diegene die geinteresseerd is kan het kookboekje (en het vervolg erop) inzien in onze studiezaal. Het lezen van de recepten zal over het algemeen, op wat termen na, geen problemen opleveren.
bron
Archief Behr, nr. 41
auteur
Willemien Schouten