U koopt een historisch pand. De bouwdatum staat op de gevel: 1706. Wie gaf drie eeuwen geleden de opdracht tot de bouw? Wie ging er wonen? En wie waren de latere bewoners? Bleef het huis lange tijd in de familie of ging het over naar steeds weer nieuwe bewoners? Vragen waar mogelijk een antwoord op te vinden is. Want in Limburg werden al vanaf 1450 rechtshandelingen betreffende onroerend goed geregistreerd. Het eerst gebeurde dat in de steden. Later ook op het platteland. Transacties van huizen leveren dus archiefstukken op. Daarin is de geschiedenis van een huis tot in de zeventiende of achttiende eeuw na te zoeken. En heeft u geluk, dan lukt dat soms tot in de (late) middeleeuwen.
Binnen de grenzen van het huidige Limburg vielen tot 1796 elke stad en ieder dorp onder de competentie van een schepenbank. Vaak was het rechtsgebied van een schepenbank beperkt tot die ene plaats. Een schepenbank was in meer zaken bevoegd dan tegenwoordig een kantongerecht of rechtbank. De schepenen behandelden niet alleen processen, maar ook zaken van zogenaamde vrijwillige justitie. Het ging daarbij vaak om officiële rechtshandelingen die pas geldig waren als ze door de schepenen op schrift waren vastgelegd, zoals schuldbekentenissen, testamenten èn de overdracht van onroerend goed.
Koop en verkoop van een huis moesten voor de schepenen plaatsvinden en de eigendomsovergang werd geregistreerd in zogenaamde transportregisters of gichtregisters. Eigendomsovergang door vererving werd in Limburg - anders dan bijvoorbeeld in Noord-Brabant - niet door de schepenbank geregistreerd. In tegenstelling tot Noord- en Midden-Limburg konden in Maastricht en omgeving huizen en ander onroerend goed voor een notaris worden overgedragen. De notariële akte moest dan vervolgens in het transportregister van de schepenbank worden overgeschreven.
Bent u op zoek naar de geschiedenis van uw woning van voor 1796 en wilt u weten wie er in het verleden woonden? Dan kunt u de opeenvolgende eigenaren vinden in de overdrachtsprotocollen van de vele schepenbanken in Limburg. Deze registers zijn vaak niet voorzien van een naamindex. U moet dus het hele register doornemen.
Voor Maastricht en omgeving kunt u daarnaast ook gebruik maken van de notariële archieven. Ook deze zijn helaas niet met behulp van moderne indices ontsloten. Houd er dus rekening mee dat eigentijdse, vaak onvolledige naamlijsten de enige toegang vormen.
Delen
Made by zuiderlicht