RHCL ontvangt genereuze financiering van Metamorfoze
Restauratie en digitalisering van Limburgse kapittelarchieven kan van start
Per 1 juli 2016 kan het RHCL van start met de conservering en restauratie van de Limburgse kapittelarchieven van vóór 1800. De stukken zijn toe aan zorgvuldige conservering en waar nodig restauratie. Daarna volgt digitalisering, zodat ze online toegankelijk worden via archieven.nl. Dankzij de royale financiering van het nationale conserveringsprogramma ‘Metamorfoze’ is de uitvoering van het project nu mogelijk. De Koninklijke Bibliotheek coördineert het programma. Het speciale thema van dit jaar is ‘het dagelijks leven’.
Uit de verschillende kapittelarchieven die bij het RHCL worden bewaard, is een selectie gemaakt van circa 16 meter. Het betreft twee grotere kapittels, namelijk Onze Lieve Vrouw en Sint Servaas in Maastricht, en drie kleinere kapittels, namelijk het kathedrale kapittel (domkapittel) van Roermond, Sint Pieter in Sittard en het adellijke vrouwenstift Thorn.
Een kapittel was een college van geestelijken, aan een kerk verbonden om er gezamenlijk de liturgie te vieren en het koorgebed te bidden. Domkapittels assisteerden de bisschop bij het bestuur van het bisdom en speelden een belangrijke rol bij de verkiezing van een nieuwe bisschop. Daarnaast bestonden er collegiale kapittels. Deze waren verbonden aan belangrijke kerken die geen kathedraal waren. In de kapittelkerken werden geen sacramenten toegediend. De kapittels bouwden aparte parochiekerken, zoals de Sint Jans- en de Sint Matthijskerk in Maastricht, waar het gewone volk zich kon laten dopen, trouwen of zich laten begraven.
In tegenstelling tot een groot deel van Europa bestonden er relatief weinig kapittels in het gebied dat nu Nederland heet. In de Middeleeuwen was Utrecht de enige Noord-Nederlandse bisschopsstad. Maastricht was sinds ca. 700 geen bisdom meer en viel niet onder het bisdom Utrecht, maar onder het bisdom Luik met twee kapittels. De twee Maastrichtse kapittels, van Sint Servaas en van Onze Lieve Vrouw, behoorden tot de grootste, belangrijkste en oudste kapittels van de Nederlanden. Het Sint-Servaaskapittel was zelfs van internationaal belang. Verder bevonden zich op Limburgs grondgebied, zoals we het gebied nu kennen, nog vier kapittels.
In de Franse Tijd werden alle kapittels opgeheven. Slechts de domkapittels kwamen vanaf begin negentiende eeuw weer tot leven in de bisdommen, maar niet meer in hun oorspronkelijke vorm. Collegiale kapittels bestaan vanaf dan helemaal niet meer. De kapittelarchieven bieden daarom een uitgelezen kans tot bestudering van het functioneren van deze religieuze gemeenschappen van vóór 1800. Vanwege het thema van Metamorfoze is vooral gekozen voor de archiefstukken die inzicht geven in het dagelijks leven in zo’n kapittel. Met name de kapittelbesluiten, maar ook de cartularia waarin het goederenbezit vanaf de oorsprong was opgetekend, zijn hiervoor van belang.
Met het Metamorfozeproject worden niet alleen de kapittelarchieven bij het RHCL ontsloten, ook het Utrechts Archief heeft financiering ontvangen voor de conservering en digitalisering van de stukken van voor 1595 uit het archief van het Utrechtse Domkapittel. Met name de rekeningen van dat kapittel zijn van onschatbare waarde, bijvoorbeeld voor de reconstructie van de bouwgeschiedenis van de Utrechtse Dom. Beide projecten lopen tegelijkertijd en zullen ruim twee jaar duren.
Meer informatie:
www.hetutrechtsarchief.nl | www.metamorfoze.nl