In mei 2022 heeft het Historisch Centrum Limburg een prachtig panorama van de stad Maastricht uit omstreeks 1830 weten te verwerven. Het stuk werd in Leiden geveild en is dankzij een gul gift aangekocht.
De tekening is c. 28 x 101 cm groot en toont de stad Maastricht vanaf de Wycker zijde van de Maas. Van noord naar zuid biedt de tekening een ononderbroken zicht vanaf de oude Sint-Martinuskerk en de kruittoren in Wyck, over de Maasbrug, langs de linkeroever tot aan de voormalige Antonietenkerk. Op de achtergrond prijken de torens van Onze Lieve Vrouwe, de Sint Nicolaas, het Dinghuis, de Sint Jan, de Sint Servaas, het stadhuis en de Sint Mathijs. Prominent op de voorgrond staat de oude Maasmolen, die in 1894 werd gesloopt.
Toch is de tekening niet af. Niet alle locaties en gebouwen zijn helemaal uitgewerkt, de voorgrond, waar de Maas behoort te stromen, is leeg en op enkele plekken zijn er schetsen van gebouwen of vegetatie aangebracht. Materieel gezien kent de tekening een aantal problemen. Zo is deze volledig vastgelijmd op een ernstig verzuurde kartonnen ondergrond, zitten er vouwen in en is er schade door verzuring en roest. Desalniettemin staat de kwaliteit van de tekening buiten kijf! Vandaar dat we ondanks voornoemde kleinigheidjes zeer verheugd zijn met deze aanwinst!
von der Howen
De tekening is ongesigneerd en ongedateerd. Toch is deze vanwege de enscenering, stijl en formaat toe te schrijven aan Otto Christopher Baron von der Howen (1774-1848). Von der Howen was een militair, amateurkunstenaar, tekenaar en aquarellist en stamde uit oude Koerlandse adel. Hij diende achtereenvolgens in het Russische, Bataafse, Franse en Nederlandse leger in verschillende rangen. Militairen van hogere rang en stand leerden ook (technisch) tekenen, om zodoende militaire operaties te ondersteunen met precieze kaarten. Von der Howen breidde die activiteiten in zijn vrije tijd uit en liet een groot aantal schetsen, tekeningen en aquarellen na, die als litho's op grote schaal werden verspreid en te vinden zijn in musea, collecties en kunsthandels.
Het panorama Maastricht was echter niet bekend. In het standaardwerk over Von der Howen’s ‘Nederlandse’ prenten wordt deze niet genoemd.1 De wel bekende ‘tenminste tien grote gekleurde panorama’s van Noord- En Zuid- Nederlandse steden’ zijn voor het grootste deel in de jaren 1830-1831 gemaakt. Die panorama’s hebben ook geen grote verspreiding door middel van lithografieën gekend. Von der Howen maakte die tekeningen in een tijd waarin hij werkloos was, na Belgisch krijgsgevangene te zijn geweest. Von der Howen had als ‘Nederlands’ generaal de Waalse stad Bergen verdedigd tijdens de Belgische Opstand. In die tijd zal ook het panorama van Maastricht gemaakt zijn.
De tekening geeft een voor zijn tijd prachtige blik op de stad en wel vanuit het noorden, een weinig gebruikt blikveld. De tekening is van hoge kwaliteit, zowel artistiek als op topografisch gebied.
gift
De aankoop van dit werk is mogelijk gemaakt door een gulle gift, afkomstig van Gerard Cruts (1945-2015). Hij was vele jaren een vaste bezoeker van de studiezalen van het voormalige Gemeentearchief, Rijksarchief en het RHCL. Hij heeft voor zijn dood in 2015 een mooi bedrag gelegateerd aan het (R)HCL, onder andere voor de aankoop van uniek beeldmateriaal. We zijn blij dat dit bedrag met deze aankoop een mooie bestemming hebben weten te geven, die ook recht doet aan het erfgoedhart van de schenker.
bronnen
- Panorama Maastricht: Historisch Topografische Atlas, archiefcode 22.002A, inventarisnummer 5100.
- 1 R.J.A. te Rijdt, G.Th.M. Lemmens, Een generaal tekent Nederland: biografie en catalogus van het Nederlandse werk van Otto Howen, 1774-1848 (Brussel 1991).
Delen
Made by zuiderlicht